کارایی پالس اکسیمترها
به بیان ساده پالس اکسیمتر ها دستگاه هایی هستند که میزان اکسیژن خون در حالتی که خون از اکسیژن اشباع شده است (SpO۲)، تعداد ضربان قلب و در بعضی مدل ها امواج ضربان قلب را نشان میدهند. این دستگاه ها برای تشخیص اکثر اختلالات بدنی که باعث تغییر میزان اکسیژن خون میشوند، کاربرد دارند. برای مواردی مانند نارسایی های قلبی، اختلالات وراثتی قلب، آسم، ذات الریه، سرطان ریه و آنمی یا کم خونی مناسب هستند. در واقع این دستگاه برای اندازه گیری میزان اکسیژن خون در موارد اضطراری و اورژانسی استفاده میشود. اما برای تشخیص دقیق تر میزان اکسیژن خون، آزمایش حرفه ای دیگری به نام آزمایش ABG که فشار گازهای خون را از سرخرگ روی مچ (سرخرگ رادیال) اندازه میگرد، انجام میشود.
نحوه عملکرد این دستگاه ها
پالس اکسیمترها دارای بخشی به نام پروب یا تولید کننده ی امواج نوری قرمز و فروسرخ هستند، که با تولید و انتشار این امواج به داخل بافت بدن و جریان خون میتواند میزان اکسیژن خون و ضربان قلب را اندازه گیری کنند. که برای اینکار کافی است این دستگاه را روی ناخن، نوک بینی، لاله گوش و یا شست پا قرار دهید.
در هنگام تبادل اکسیژن و دی اکسید کربن در کیسه های هوایی شش ها، توسط فرایند هایی که در بین مویرگ های ششی انجام میشود؛ اکسیژن با هموگلوبین ترکیب شده و اکسی هموگلوبین ها را به وجود میاورند. امواج نوری قرمز پالس اکسیمتر؛ توسط هموگلوبین ها و امواج فروسرخ توسط اکسی هموگلوبین ها جذب میشوند. از طرف دیگر امواج باقی مانده توسط بخش دریافت کننده دستگاه جذب شده و طبق فرمول هایی که برای دستگاه تعریف شده است میزان اکسیژن خون تعیین میشود.
با تمام این توضیحات باید به نکاتی که میتوانند باعث اختلال در اندازه گیری بشوند، توجه لازم را داشته باشید. مواردی از قبیل: لاک ناخن، ناخن مصنوعی، تابش مستقیم نور خورشید به بخش تولید کننده امواج دستگاه، نور زیاد اتاق، دمای بالا یا پایین تر از حد معمول ناحیه مورد نظر، اختلالات عروقی، نوسان در فشار خون و همچنین قراردادن نادرست دستگاه بر روی ناحیه مورد نظر میتوانند در اندازه گیری اختلال ایجاد کنند.
شما میتوانید با کمک یک پزشک به راحتی، اندازه گیری میزان اکسیژن و ضربان قلب خود در خانه را یاد بگیرید. به این صورت که باید بعد از اینکه گیره یا پروب دستگاه را روی انگشت خود قرار دادید، دست خود را روی قفسه سینه و در راستای قلبتان قرار دهید سپس اندازه گیری را شروع کنید. با اینکار اندازه گیری به درستی انجام میشود. توجه داشته باشید که اگر پالس اکسیمتر شما امواج ضربان قلب را نشان میدهد؛ شما میتوانید با این ویژگی، انداره گیری بسیار دقیق تری را انجام دهید. چرا که این امواج بر اساس فشار و مقدار خونی که وارد رگ قرار گرفته در زیر پالس اکسیمتر میشود، نمایان میگردند. زمانیکه این امواج ضعیف بوده یا شکل یکسانی در آنها وجود ندارد، در واقع فشار نامتعادل خون را نشان میدهند که برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون و ضربان قلب مناسب نیستند. این اختلال و عدم تناسب در امواج پالس اکسیمتر میتواند ناشی از درست قرار نگرفتن دستگاه بر روی انگشت و یا تمیز نبودن بخش پروب دستگاه باشد. بر اساس نظر کارشناسان بهترین حالت نمایش امواج مثل دنده های یک ارّه میباشد که در این حالت اندازه گیری با بالاترین دقت انجام میشود.
نکات استفاده از پالس اکسیمتر
پالس اکسیمترها همچنین برای تشخیص موارد دیگری از جمله: تشخیص تاثیر یک داروی تنفسی، اندازه گیری میزان اکسیژن خون در هنگام عمل های جراحی و بعد از جراحی مورد استفاده قرار میگیرند.پالس اکسیمتر نیاز به کالیبره کردن ندارد و این مساله علاوه بر اینکه کاربری آن را آسانتر کرده است، محبوبیت آن را نیز افزایش داده است.
انواع پالس اکسیمتر
در حالت طبیعی میزان اکسیژن خون بین ۹۵-۱۰۰ درصد میباشد که اگر این میزان کمتر از ۹۰% گزارش شود نشان دهنده اختلال و کمبود اکسیژن است. با پالس اکسیمتر ها میتوان میزان این اختلالات را به راحتی ثبت کرد. اما نکته قابل توجه اینجاست که ممکن است پالس اکسیمتر ها تا ۲ درصد اشتباه در اندازه گیری داشته باشند؛ به طور مثال اگر عدد نشان داده شده ۸۲ درصد میباشد، احتمالا اندازه دقیق یکی از اعداد ۸۰ یا ۸۴ درصد است. به همین خاطر پزشکان در اکثر مواقع تنها در موارد اورژانسی از این دستگاه استفاده میکنند.
میزان طبیعی اکسیژن خون
الف) پالس اکسیمتر انگشتی: این پالس اکسیمترها به راحتی قابل حمل بوده و برای مصارف خانگی یا پزشکان عمومی و اورژانس مناسب میباشند که با باطری های معمولی کار میکنند و دقت بالایی در اندازه گیری دارند.
ب) پالس اکسیمتر مچی: این نوع از پالس اکسیمتر از دو بخش تشکیل شده است: گیره ی پالس اکسیمتر که به انگشت، لاله گوش، نوک بینی یا انگشت پا متصل میشود و یک نمایشگر جدا که با سیم به گیره یا همان پروب وصل میشود.
ج) پالس اکسیمتر رومیزی: این پالس اکسیمترها به خاطر اندازه، دقت بالا و کارایی زیادی که دارند معمولا در بیمارستان ها استفاده میشوند که میتوانند همزمان میزان اکسیژن خون، ضربان قلب، شکل امواج ضربان قلب و در مواردی دمای بدن را نشان دهند. همچنین این پالس اکسیمترها قابلیت اتصال به کامپیوتر را نیز دارند.
ه) پالس اکسیمترهای کودکان: این نوع پالس اکسیمترها برای اندازه گیری اکسیژن خون و ضربان قلب کودکان استفاده میشوند و بسیار ظریف و دقیق طراحی شده اند که به دست یا پای کودک بسته میشوند.
توانایی اخطار دادن سطح پایین اکسیژن خون و بالا بودن ضربان قلب بسیار مهم هست که میتواند شما را از مواقع اورژانسی آگاه کند. افرادی مثل پزشکان و پرستاران که به دنبال اندازه دقیق سطح اکسیژن هستند میتوانند دستگاه هایی را انتخاب کنند که تا میزان ۷۰ درصد سطح اکسیژن را میتوانند اندازه گیری کنند و آلارم اخطار دهنده باتری نیز میتواند برای افراد حرفه ای مهم باشد چراکه دسترسی همیشگی به دستگاه برای آنها ضروری است.
بهتر است قبل از خرید یک پالس اکسیمتر با پزشک خود مشورت کنید. آیا شما فقط برای اندازه گیری سطح اکسیژن خون به صورت روزانه به آن نیاز دارید یا اینکه برای مصارف پیشرفته تری میخواهید از آن استفاده کنید؟ همچنین ویژگی هایی مانند نمایش امواج ضربان قلب، دمای بدن، خاموش شدن خودکار، قابلیت استفاده همزمان برای بزرگسالان و کودکان از مواردی است که میتوانید در موقع خرید، آنها را مد نظر داشته باشید.
نکات خرید پالس اکسیمتر
یکی از نکاتی که شاید آنچنان به نظر نیاید اینست که: وزن کم پالس اکسیمتر میتواند برای کاربرانی که ضعیف هستند مزیت قابل توجهی باشد، همچنین کم بودن وزن دستگاه در مواقعی که دستگاه به زمین میوفتد از آسیب رسیدن به دستگاه جلوگیری میکند. در هنگام انتخاب این دستگاه شاید بهتر باشد مدلی را انتخاب کنید که صفحه نمایشی واضح با نور مناسب دارد، تا در هر شرایطی بتوانید اعداد را بخوانید. همچنین بعضی از پالس اکسیمترها این قابلیت را دارند که از هر زاویه ای اعداد آنها قابل خواندن باشند.
